Ayak Bileği Protezi

Ayak Bileği Anatomisi

Tüm dünyada eklem rahatsızlıklarının başında kireçlenme (osteartrit) geliyor. Kireçlenme tabiri yaygın olarak diz ve kalça için kullanılsa da aslında el parmaklarındaki küçük kemik birleşim noktalarına kadar tüm büyük ve küçük eklemlerde oluşabilir yük taşıyan özellikle hareketli eklemlerde daha yaygın olarak görülür.

Kireçlenme bir eklemde oluşabileceği gibi bazı durumlarda birden fazla eklemle aynı anda aynı ya da farklı seviyelerde oluşabilir.

Kireçlenmeyi önleyecek net bir tedavi bulunmuyor fakat kireçlenme oluşmaya başladığında önleyici hücresel tedavilerle kireçlenmeye bağlı rahatsızlıkların etkileri çok azaltılabilir eklemde oluşacak hareket kısıtlığına ve cerrahiye giden süreç durdurulabilir ya da uzatılabilir.

Ayak bileğimiz tibia ve talus kemikleri arasındaki eklem bölümünün ismidir. Ayaklarımız vücudun tüm yükünü taşıyan 30 dan fazla büyük, küçük kemik ve 28 adette kemikler arası birleşim noktası bulunan hareketli eklemlerden biridir.  Eklemdeki kemiklerin etrafı kas, tendon ve bağlarla çepe çevre sarılmıştır. Ayak ve ayak bileğinde taşıdığı yük, obezite ve oluşan travmalara bağlı olarak kireçlenme, yumuşak doku hasarları, kemik deformiteleri, kas, tendon ve bağ hasarları oluşabilir.

Ayak Bileği Kireçlenme Belirtileri?

Ayak bileği eklem kireçlenmeleri genellikle ileri yaşlardaki hastalarda, obezite problemi olanlarda, ayakta uzun süre kalanlarda, ağır iş yapan bireylerde sık gördüğümüz bir rahatsızlıktır. Ayak eklem kireçlenmeleri yavaş ilerler zamanla eklem kemikleri arasında ki kıkırdak dokusu hasarlanıp eklem kemiklerinin birbirine temas edip kemik yüzeylerinin aşınmasına sebep olan ayakta ağrı, şişlik, hareket kısıtlığı ve ayağa yük verememe gibi belirtilerle kendini gösteren dejeneratif bir hastalıktır.

Ayak bileğinde kireçlenme oluşan hastaların kireçlenmenin ilerlemesiyle doğru orantılı olarak yürüme mesafeleri zamanla kısalır ve hasta ister istemez daha hareketsiz bir yaşama geçiş yapar.

Kesin teşhis için röntgen görüntüleri eklem açıklıklarını gösterir bazı durumlarda BT ve MR görüntüleri ile ayrıca değerlendirmek gerekebilir.

Ayak Bileği Kireçlenme Nedenleri?

En yaygın sebep obeziteye ve yaşlanmanın yük taşıyan eklem kıkırdak dokusunun yıpranması olarak gösterilebilir.

Romatoid Artrit bir diğer sebep olarak bütün diğer eklemler gibi ayak ekleminde de kireçlenmeye neden olmaktadır.

Eklem iltihapları ve kemik iliği ödemleri de zamanında tedavi edilmez ise ekleme zarar vermeye başlar.

Travma ise bir diğer eklem kireçlenmesi sebebidir. Burkulmalar, ayak bileğinde oluşan kırıklar bir süre sonra özellikle eklemlerde kireçlenme olarak kendini gösterir.

Ayak Bileği Kireçlenme Tedavileri

İleri seviye ayak bileği kireçlenmelerinde 2 tip tedavi vardır bunlardan 1.si ayak bileği protezi, 2.si ayak bileği dondurma (ayak artrodezi) aralarındaki en temel fark ise protezde hasta ayak bileğinin hareket açıklığını kaybetmez artrodez’de ayak bileği sabitlenir.

Protez tedavileri diz ve kalça da oluşan ileri seviye kireçlenmelerde son çare olarak başvurulan uzun dönem şifa sunma imkanı olan ve protez denilince yaygın olarak bilinen tedavilerdir ama ayak bileğinde ki kireçlenmeler diz ve kalça ya oranla daha az karşılaşıldığı için bu tedavi maalesef yeterince tanınmıyor.

Yakın bir zamana kadar ileri seviye ayak bileği kireçlenmelerinde ayak bileği artrodezi (ayak bileği dondurma) ilk başvurulan tedavi yöntemiydi artık bu durum ayak bileği protezine göre 2. Planda kalmaya başladı.

Ayak bileğinin ileri seviye kireçlenmesinde uygulanacak tedavi hastaya tüm tedavi seçeneklerini artı ve eksileriyle birlikte detaylı olarak anlatmak ve kararı hastanın kendisinin vermesine yardımcı olmak gerekir.

Ayak Bileği Protezi Neden Yapılır?

Ayak bileği protezi ileri seviye eklem kireçlenmesi ve eklem dejenerasyonu olan hastalarda diğer tüm eklem ömrünü uzatan tedavilerden yeterli sonucu alamamış ve onarılamayacak seviyede eklem hasarı olan kişilerin eklem sağlığını korumak için yapılır.

Ayak bileği protezinde eklemin hasarlı ve birbirine sürtünen bölümleri kemik kesileri yapılarak çıkarılır ve protez eklem ayak bileğine cerrahi ameliyatla takılır.

Ayak Bileği Protezi Kimlere Uygulanabilir?

Ayak bileği protezi ayak bileği kemiklerinin kaza travma sonucu onarılamayacak seviyede hasarlanması, tekrar eden ve kaynamayan bilek kırıkları, obeziteye bağlı sık burkulma yaşayıp eklem hasarı olan ve ilerleyen yaşa bağlı olarak ileri seviye eklem kireçlenmesi olan hastalar için uygundur.

55 yaş ve öncesindeki hastalar için çok özel bir durum yoksa tercih edilmez.

Protez öncesi diğer tüm tedavi seçeneklerinin eklemi tedavi etme ve eklem ömrünü uzatabilme potansiyelleri mutlaka değerlendirilmelidir.

Ayak bileği protezi tedavileri diz ve kalça protezlerinde de olduğu gibi son çare olarak başvurulur.

Ayak Bileği Protezi Kimlere Uygulanamaz?

Ayak bileği protezi genç ve aktif iş hayatının içinde olanlara uygun değildir.

Koşma, temaslı sporlar, uzun süre ayakta kalmayı gerektiren ve ağır olan işlerde çalışan kişiler için tercih edilmemelidir.

Ayak bileğinde aktif enfeksiyonu olan hastalarda öncelikle enfeksiyon tedavi edilir.

Şeker hastaları ve ayak bileğinde kemik şekil bozuklukları olan kişilerde ayak bileği protezi için uygun değillerdir.

Ciddi obezite problemi olanlarında protezle uyumları oldukça zor olmaktadır ve bu kişiler uygun protez adayı değillerdir.

Ayak Bileği Protezi Avantajları ve Dezavantajları?

Ayak bileği protezi tedavileri de diğer bir çok tedavi gibi bazı avantaj ve dezavantajlara sahiptir. Tedavi öncesi bu konular hakkında hekiminizden mutlaka detaylı bilgi almanızı öneriyoruz.

Ayak bileği protezinin en önemli avantajı artık işlevini yitirmiş ağrı, hareket kısıtlığı olan ve yük verilemeyen ayak eklemin çalışabilir hale gelmesini sağlar.

Ayak bileği protezi tedavisi ayak eklemine uzun süreli şifa sunar yaklaşık 15 yıl başka bir tedavi yapılması gerekmeyebilir.

Protezin dezavantajları ise doğal sağlıklı bir ekleme göre daha az harekete izin vermesidir. Bir diğer önemli dezavantaj ise protez yapıldıktan sonra hasta artık protez olmadan yürüyemez geri dönüşü olmayan bağlayıcı bir tedavidir.

Yıllar içerisinde yapılan cerrahiye, kullanılan protez ürününün kalitesine ya da hastaya bağlı bir çok değişkenin olması gibi sebeplerle (zorlama, travma, kemik erimesi, aşırı kilo alma ve verme) protezin uygulandığı alandan gevşeme riskini ortaya çıkarıp revizyon protezi (yeniden ameliyat olunması gereği) yapılması riskini barındırır.

Ayak Bileği Tedavileri

Ayak ve ayak bileğinde oluşan rahatsızlıklar için bir çok tedavi bulunur. Her hastanın durumu birbirinden ayrıdır ve tedaviler kişiye özel olarak düzenlenir.

Ayak bileği şikayetleri erken evrelerde olduğunda istirahat, ilaç kullanımı, baston kullanımı, fizik tedavi gibi başlangıç seviye tedaviler denenir yeterince sonuç alınamadığında artık eklemin içerisine müdahale etme zamanı gelmiştir.

Hücresel Tedaviler

Hücresel tedaviler 3 çeşittir.

Prp tedavisi : Hastanın kendinden kan alarak kanın özel ayrıştırıcı süreçlerden geçirilerek ayak eklemine enjeksiyonla uygulanır doku onarımı ve biyolojik tedavi reaksiyonun tetiklenmesi, doku iyileşme sürecini başlatmak amacıyla yapılır. Doğru zamanda yapıldığında tedavi edici etkisi yüksektir. Prp tedavisi uygulandığı alanda kanama oluşmuş gibi beyni uyararak bölgeye kök hücre transferi yapılmasına yardımcı olur.

Kemik İliği Kök Hücre Tedavisi : Steril ameliyathane şartlarında lokal ya da genel anestezi altında tercihen hastanın pelvis kemiğinden aspirasyonla alınıp özel ayrıştırma işlemlerinden geçirilerek kireçlenme oluşan ayak ekleminde tedavi reaksiyonu başlatır. Ekleme enjekte edilen kemik iliği kök hücreleri eklemde kıkırdak artışı ve kemik dokusunda onarım sağlar.

Yağ Kök Hücre Tedavisi : Steil ameliyathane şartlarında genel aneztezi altında göbek bölgesinden mini liposuction ile alınan 100 – 150 cc kök hücre açısından zengin yağ dokusu özel ayrıştırma işlemlerinden geçirilerek hazırlanıp eklem kireçlenmesinin olduğu alana enjeksiyonla uygulanır.

Hücresel tedavilere genel olarak kemik iliği ödemi, kaynamayan kemik kırıkları ve ileri seviyede olmayan eklem kireçlenmelerinde kireçlenmeyi tedavi etmek, kireçlenmeyi durdurmak, kireçlenme oluşan eklem bölümünde cerrahiye giden süreci yavaşlatmak ya da tamamen durdurmak ve eklemin doğal ömrünü uzatmak amacıyla başvurulur. Bu tedavilerin yan etkileri yoktur fakat mekanik boyutta rejenerasyon sağlamazlar daha çok koruyucu ve önleyici tedaviler olarak doğru hasta grubunda ve doğru zamanda yapılmalıdır. 

Ayak Bileği Artroskopisi

Ayak bileği kireçlenmelerinde hücresel tedavilerden sonra kapalı cerrahilere başvurulur. Minimal doku hasarı oluşturularak kamera desteğiyle sadece hasarlı ekleme ulaşıp açık kesi yapmaya gerek kalmadan kıkırdak ve eklem hasarlarına müdahale edilebilir.

Artroskopi ile kıkırdak temizliği, kıkırdak onarımı ve suni ya da kadavra kaynaklı kıkırdak takviyesi yapılabilir. Ayak bileği dondurma (ayak bileği artrodezi) tedavisi de artroskopik olarak yapılabilir.

Artroskopi’nin bir diğer avantajı ise hastanede yatış süresi için 1 gün yeterli olmasıdır.

Operasyon hasta konforu açısından oldukça yüz güldürse de operasyonu mutlaka ayak bileği konusunda uzman ve deneyimli bir hekim tarafından yapılmalıdır.

Açık Cerrahi Tedavileri

Kapalı cerrahilerle şifa şansı kalmamış hastalarda açık cerrahi tedavilere başvurulur. Açık ve parçalı kemik kırıklarında, ileri seviye kireçlenmelerde açık cerrahi gerekir.

Ayak Bileği Protezi Hazırlık Süreci

Ayak bileği protezi tedavisinden önce hasta anestezi alacağı için öncelikle anestezi uzmanı tarafından anestezi muayenesi yapılır.

Diğer bir çok cerrahi süreç gibi en az 8 saatlik açlık gerektirir.

Var olan tüm röntgen, BT ve MR görüntüleri yapılacak operasyon öncesi hazır tutulur.

Ayak Bileği Protezi Ameliyatı

Ayak bileği protezi ameliyatı genel anestezi altında ayak bileğinin ön kısmından açık cerrahi ile girilip aşınmış, kireçlenmiş eklem yüzeylerine kemik kesileri yapılıp eklem görevini protezin sağlayacağı şekilde ekleme yerleştirilir. Diz ve kalça protezindeki gibi hasta hemen ertesi gün ayağını basamaz.

Ayak Bileği Protezi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ayak bileği protezi tedavisi yapılan hastalar 3 hafta ayağını hiç basmamalıdır bu süreçte ayak eklemi ve protezin kaynama uyum sağlama süresidir. İlk hafif basmalara 3 ve 6. Hafta aralığında izin verilir. Hasta bu süreçte fizik tedaviye başlamalı egzersizlerini yapmalıdır.

Ayağa tamamen yük verilmesi ve hastanın normal hayatına dönmesi ortalama 3 ay sürer.

Ayak Bileği Protezi Sık Sorulan Sorular

• Ayak bileğimde kireçlenme var hangi tedaviyi yaptırmalıyım protez şart mı?

Cevap: Ayak bileği sorunlarında hangi tedavinin doğru olduğu ortopedi muayenesi, hastanın şikayetlerinin öyküsü, görüntüleme sonuçlarıyla birlikte hastanın yaşı, yaşantısı ve tedavi sonrası beklediği yaşam kalitesi göz önüne alınarak belirlenir.

• Ayak bileği protezi tedavisi yeterli faydayı sağlayamazsa ne olacak?

Cevap: Herhangi bir sebepten dolayı eğer protez beklentilerinizi karşılamaz ise geriye ayak bileği dondurulması tedavisi şimdilik en etkin tedavi seçeneğidir.

• Ayak Bileği Protezini Sigortalar karılıyor mu?

Cevap: Yaş ve diğer gerekli şartları taşıyan hastalar için SGK ve ÖSS’ler protez ameliyatlarını karşılamaktadır.

• Ayak bileği protezinden sonra spor yapabilir miyim?

Cevap: Ayak bileği protezi tedavisi için uygun hastalar ve bu tedaviyi yaptıran hastalar koşma gerektiren, temaslı sporlar ve ayak bileğini zorlayacak sportif faaliyetlerde bulunamaz tedavi öncesi bu aktiviteleri yapabilen hastalar zaten uygun protez adayları değillerdir.

• Ameliyat riskli midir?

Cevap: Ayak bileği protezi ameliyatı da diğer açık cerrahilerdeki kadar risk barındırır unutulmamalıdır ki her cerrahinin riski vardır. Hekimin görevi tüm risk önlemlerini alarak operasyonu gerçekleştirmektir.